Lífrænt vs. ekki lífrænt
Samkvæmt nýjustu rannsóknum“ eru lífrænt ræktaðar og framleiddar vörur/afurðir ekki næringarríkari eða hollari en hinar. Það eru svo sem ágætis fréttir í kreppunni, sérstaklega fyrir þá sem vilja borða t.d. ávexti og grænmeti en leyfa sér ekki lífrænt á þessum tímum. Það er sem sagt betra að borða ólífræna ávexti en t.d. sælgæti. Svona rannsóknir orka hins vegar alltaf tvímælis þ.e. eins og maður lærir í háskólanámi (a.m.k. sálfræði) þá þarf maður að sjá frumgögnin til að geta greint almennilega rannsóknaraðferðir, hvernig var mælt, voru niðurstöður tölfræðilega marktækar (er ekki að tala um marktækar“ eins og venjulegt fólk notar það orð…alltaf kolvitlaust) heldur var tölfræðilega marktækur munur á milli þeirra tveggja gilda sem verið var að rannsaka? Hversu stórt var þýðið? Var tekið slembiúrtak? Höfðu rannsóknaraðilar einhverra hagsmuna að gæta? o.s.frv., o.s.frv. Það er því að mörgu að huga.
Fæstir vita hvað felst í orðinu lífrænt“ og tala t.d. um lífrænt ræktað“ hnetusmjör eða lífrænt ræktaða“ mjólk. Það er hvorki hægt að rækta mjólk né hnetusmjör en framleiðslan getur hins vegar verið lífræn og hráefnið getur verið lífræn framleiðsla þ.e. hnetur eða mjólkin. Það er líka hægt að rækta lífrænt matjurtir, ávexti, korn o.fl. Allt sem vex er lífrænt“ í sjálfu sér svo að tala um lífrænt“ grænmeti.....er eins og að segja að vatn sé blautt því það var lífrænt fyrir. Það er hins vegar ræktað“ með lífrænum aðferðum“.
Það er algjörlega dásamlegt að hlusta á fólk sem veit ekki alveg um hvað málið snýst, tala um þessa hluti. Sem dæmi, þegar fólk er saman komið þar sem t.d. eitthvað smá sýnishorn af hollu er á boðstólum eru alltaf einhverjir spekingar sem segja hátt og snjallt já þetta er svona lífrænt“ eða þetta er svona grænt og hollt“ eða ok er þetta svona hollustudæmi, svona lífrænt“ o.s.frv. Það skiptir engu máli þó að á borðinu sé ekki ein lífrænt framleidd vara eða lífrænt ræktað hráefni eða þó að í bland sé eitthvað viðbjóðskjötálegg (efnabomba), rjómakökur eða djúpsteiktur ostur eða hvað sem er. Fólk horfir á heildarmyndina og dæmir út frá henni. Það gæti tekið mig marga klukkutíma að greina svoleiðis hlaðborð til að ákvarða hvort það sé í raun hollt o.fl. Til þess þyrfti ég að spyrja margra spurninga, vita hvaðan varan/framleiðslan kemur, vita allt um hráefnisinnihald, spyrja um vottanir og stimpla o.fl., o.fl. Fólk heldur hins vegar að það geti ákveðið þetta á 2 sekúndum bara af því það vill svo til að það er salat (með plastbragði) á borðinu (sem er innflutt þúsundir kílómetra með tilheyrandi mengun, meðhöndlað með skordýraeitri, ræktað í hálfónýtum og menguðum jarðvegi o.s.frv.).
Fyrir mér snýst málið ekki um hvort næringargildið sé eins í lífrænu og ólífru hráefni eins og t.d. epli því það voru megin niðurstöður þessarrar rannsóknar. Ég er ekki svo viss um að það sé endilega alltaf mikill munur ef afurðin fær að vaxa við rétt skilyrði. Málið, fyrir mér snýst um eftirfarandi:
1. Virðingu við náttúruna og umhverfið. Lífræn yrkja er alltaf betri fyrir umhverfið því þannig hefur hún verið frá því fræjum var fyrst potað í jörðina fyrir mörg, mörg þúsund árum. Hún fer betur með jarðveginn, er betri fyrir heilsu fólks, fyrir vistkerfið og fyrir börnin ykkar (á þetta ekki allt að snúast um þau)?
2. Eiturefni: Ég tek ekki helst ekki inn verkjalyf og borða ekki litarefni, rotvarnarefni eða önnur aukaefni því ég vil helst ekki setja neitt ofan í mig sem ekki vex í náttúrunni. Það að maður sé að borða eitur (í litlu magni) er því eitthvað sem er ekki alveg að meika sens“ fyrir mér. Ávextir eru oftar en ekki sprautaðir með um 30 tegundum af eiturefnum í allt að 16 skipti yfir vaxtatímann. Bændur þurf að klæðast eiturefnagöllum og græjum til að mega sprauta það sem ræktað er. Starfsaldur er ekki hár og ólöglegt vinnuafl er oftar en ekki notað til að sprauta eitrinu því ekki er hægt að rekja heilsufarsvandamál til einstaklinga og þeir geta ekki farið í mál. Eiturefni eru nægileg ástæða fyrir mig til að velja frekar lífrænt. Þó að eiturefnin séu í lágmarki“ og undir mörkum“ eru samt eiturefni sem sitja eftir. Vill fólk í alvörunni gefa börnunum sínum ávexti eða t.d. korn sem hefur verið eitrað með 30 tegundum af eitri?
3. Bragðmunur: Bragðmunur getur líka verið mikill. Það vita allir sem hafa potað upp heimaræktuðum gulrótum eða kartöflum að hausti. Ég hef þó borðað ávexti sem voru mjög góðir á bragðið þó ekki kæmi til lífrænnar ræktunaraðferðar. Fyrir mér er þetta því ekki algilt (sumir segja að lífrænt sé alltaf betra á bragðið en ég er ekki alveg alltaf sammála. Það er aldrei VERRA á bragðið en það getur verið jafn gott á bragðið). Ég hins vegar henti kílói af gulrótum um daginn því þær voru eins og naglalakk á bragðið. Ég hendi iðulega paprikum sem bragðast eins og trefjaplast, það myndi ekki gerast ef hráefnið væri lífrænt framleitt/ræktað.
4. Velferð dýra: Þetta skiptir mig miklu máli. Dýrum til manneldis sem ekki þarf að gefa bólusetningar eða sterasprautur líður augljóslega betur en þeim sem verða aldrei veik. Þau fá líka betra fóður (úr lífrænni ræktun). Dýr fá ýmsa sjúkdóma vegna þess að ekki er hugsað nægilega vel um þau (hænur kramdar í búrum, naut og svín sem ekki fá að hreyfa sig o.fl.). Veik dýr gefa af sér sjúkdóma sem berast í menn (fuglaflensa, svínaflensa, Creutzfeldt Jacob heilkenni anyone?) og er ein af mörgum ástæðum þess að ég borða ekki kjöt. Mér finnst óóóóógeðsleg tilhugsun um að borða dýr sem hefur verið sýkt af einhverju á sinni lífsleið. Reyndar bara svo það sé á hreinu þá þurfa lífrænar afurðir af dýrum ekki að tengjast á NEINN hátt við það sem kallast free range (hamingjusöm dýr). Mjög oft fylgist þetta að (það meikar sens“ að hugsa vel um dýrin með tilliti til fóðurs og heilsu ef þau eru á annað borð frjáls) en það er misskilningur að þetta sé eitt og hið sama. Í hinum fullkomna heimi á maður sem sagt að reyna að kaupa afurð af dýri sem hefur bæði verið alið upp með fóðri úr lífrænni ræktun OG hefur lifað sómasamlegu lífi (ekki kramið í búri).
Ég vildi bara óska þess að ávextir og grænmeti væri ekki svona skelfilega dýrt. Ég vildi til dæmis óska að kíló af spínati væri ekki jafn dýrt og kíló af nautalundum. Ég vildi að auglýsingar verslana í blöðunum snerust ekki bara um sælgæti, gosdrykki, kex svínakótilettur og grillsósur (sem nota bene er ódýrara en ávextirnir og grænmetið). Ég vildi líka óska þess að lífrænt ræktuðu og framleiddu vörurnar sem seldar eru hér á landi væru ekki skemmdar þegar á áfangastað eru komnar (en samt rukkaðar fullu OKURverði).
Hvað á fólk að gera þegar staðan er svona? Kaupa kex og sælgæti (sem er svoooo ódýrt miðað við hitt)? Hmmm nei. Það er skömminni skárra að borða ávexti og grænmeti (skrúbba ávextina/grænmetið og skræla o.s.frv.) þó ekki sé það lífrænt ræktað.
Eins og ég hef alltaf sagt þá eiga þeir sem stjórna hér á landi (ööö þetta var fyndin setning því landið er í raun stjórnlaust ha he) að taka í taumana, niðurgreiða hollu vörurnar (ávexti, grænmeti, spelti, heilhveiti, agavesíróp, kókosolíu o.s.frv.) en hækka draslið (sælgæti, kex, kjötálegg, skyndibita, unnar vörur o.s.frv.), hjálpa fólkinu að borða hollt (og spara þannig margfalt í heilbrigðisgeiranum). Lélegar matarvenjur byrja heima fyrir og börn fæðast ekki með vitneskju um né löngun í KFC, McDonalds, sjoppur o.fl.
Ísland ætti að sjálfsögðu að vera fremst í flokki með lífræna ræktun/framleiðslu því við eigum allt góða vatnið okkar, vistvæna orku og hreina loftið (mínus svifrykið). Bændur ættu einnig að fá hjálp við að selja vörur úr landi, afla erlendra tekna og til að lækka verðið innanlands, til okkar múgsins sem viljum gjarnan borða hollara en höfum varla efni á því. Við á Íslandi erum hins vegar langt, langt á eftir öðrum (eins og svo oft) og ekki halda að við séum sjálfkrafa lífræn“ bara af því við eigum hreina orku…það er allllldeilis ekki svo.
Þetta var hugleiðing dagsins um lífrænt vs. ekki lífrænt :)
Ummæli
03. ágú. 2009
ég ætla bara að segja "farðu á þing "og tagtu alla þar í gegn ekki veitir a f. Kv m
03. ágú. 2009
hugsaði mjög svipað þegar ég sá þessa frétt um daginn, fyrir mér hafa einmitt lífrænar vörur snúist um virðingu fyrir umhverfinu og í sumum tilfellum betra bragð