Ísland vs. Afríka
Undanfarna mánuði hefur mér oft verið hugsað til Afríku. Það eru nokkrar ástæður fyrir því. Álfan er mér kær því við höfum heimsótt hana oft og hún hefur gefið okkur ómælda ánægju og gleði. Reglulega fáum við þó fréttir af hungursneyðum og óöld og þá setur að manni kvíða....sem okkur þykir alltaf jafn leiðinlegt auðvitað. Ég er reglulega í sambandi við námsmanninn E. frá Uganda en hann sendir mér stundum tölvupóst um hvernig honum gengur í skólanum o.fl. Ekki síst minnir matargerð heimilisins stundum á Afríku því mér finnst ákaflega gaman að elda afríska rétti eins og þið sem notið vefinn hafið tekið eftir. Afríka er okkur því afar kær á margan hátt.
Ég hef svolítið verið að bera saman Afríku og Ísland í huganum undanfarna mánuði í þessum ólgusjó kreppunnar. Við höfum það auðvitað gott og betur en svo margar aðrar þjóðir eins og ég hef oft nefnt og hvert mannsbarn (vonandi) veit. Við getum í raun ekki kvartað fyrir utan það að eiga ekki mikið lausafé og það að allar kynslóðir á eftir okkur munu skulda einhver ósköp af peningum. O jæja..það verða þá kannski færri forljót háhýsi byggð. Mér hefur sjaldan fundist Ísland og þjóðir Afríku að einhverju leyti sambærilegar. Mér hefur fundist, alveg sama hvernig á það er litið, Ísland og þjóðir Afríku svo gjörólík fyrirbæri. Ég hef smátt og smátt verið að leiða hugann að því að við erum, þegar allt kemur til alls ekki svo ólík. Það er aðeins stigsmunur á okkur (enda jú öll fólk). Það sem upp á vantar er þessi 100% örvænting sem maður sér í andlitum sumra sem verða á vegi manns í Afríku. Þessa örvæntingu er erfitt að lýsa með orðum en ég fæ reglulega fréttir frá námsmanninum í Uganda því hann er duglegur að segja mér að án styrksins sem kemur frá okkur væri hann á götunni, hann ætti enga framtíð, enga von og hann yrði aldrei að neinu. Fyrir suma er einfaldlega ekki í boði að öðlast tækifæri til eins né neins. Allar bjargir eru bannaðar. Íslendingar skilja þetta illa því hér fyrir þeim er ALLTAF einhver möguleiki. Það er lúxus sem ekki allir búa við.
Ég hef talað við og horft í augun á fólki sem á ekki fyrir mat. Það lifir frá degi til dags í von um ölmusu. Það hefur ekki atvinnu, ekki húsnæði, ekki neinn möguleika. Þetta er ekki eins og í flestum Vestrænu ríkjum þar sem ríkið getur, ef þú vilt, bætt hag þinn með alls kyns bótum. Ef þú ert gamall, fatlaður eða veikur í flestum löndum Afríku er það bara þannig. Þú endar á götunni og ert upp á náð og miskunn annarra kominn. EF þú ert heppinn. Ekkert almannatryggingakerfi er til, engar bætur, enginn stuðningur. Peningurinn er ekki til, svo einfalt (eða reyndar flókið) er það nú. Einu sinni elti mig betlandi drengur í Rwanda sem ekki hafði neinar fætur. Hann elti mig á höndunum.
Ég hef fylgst með afrískum vegum grotna niður á stuttum tíma þegar holur myndast því fjármunir eru ekki til í landinu til að lagfæra þær. Peningarnir sem oft koma sem samviskubitsstyrkur Vestrænna landa fara í að greiða skuldir til baka (til sömu landa) eða beint í vasa ráðamanna (sem er nú oftast). Þess vegna er menntun eiginlega eina fjárfestingin af viti því án menntunar er fólkið upp á aðra komið og það viljum við ekki þeim til handa. Það er engin lausn. Fólkið í landinu fæðist með milljarðaskuldir á bakinu sem mun ALDREI takast að greiða nema skuldir verði þurrkaðar út. Það fæðist í vítahring.
Ég hef hlustað á fólkið í mörgum Afríkulöndum tala um spillingu stjórnmálamanna þar sem flokksbræður standa saman, enginn er rekinn fyrir mistök, vinatengsl, frændsemi og greiðar ráða ríkjum án þess að það sé gagnsætt eða sanngjarnt ferli. Ég hef fylgst með tölum um atvinnuleysi hækka upp úr öllu valdi, fylgst með fréttamiðlum skekkja upplýsingar ráðamönnum í hag því miðlarnir eru í eigu þeirra sem eiga hagsmuna að gæta. Hljómar eitthvað af þessu kunnuglega?
Ég hef fylgst með fréttum af ófremdarástandi í Kenya vegna kosninga í landinu, rétt áður og eftir að við vorum þar á ferðalagi oft sem áður. Talað var um svik ráðamanna, enginn fékk að vita neitt, spilling var augljós, örvæntingin var mikil sem greip suma íbúa sem lofað hafði verið af forseta landsins að hann myndi persónulega bæta hag þeirra (því þau voru jú öll af sama ættbálki). Þetta fólk hafði loksins von um að fara úr kofa gerðum úr dagblöðum og stráum og þurfti ekki lengur að vaða eigin skít (bókstaflega þar sem ekkert klóak er til staðar í verstu fátækrahverfunum), möguleiki var á vinnu ofl. Hinum ættbálkunum rann þetta til rifja og átök áttu sér stað. Örvæntingin verður algjör, fólkið átti EKKERT (ekki einu sinni penna) og er tilbúið til að gefa líf sitt fyrir möguleika á þó ekki sé nema þak yfir höfuð og reglulegan matarbita.
Áður en þið haldið að ég sé snarbiluð fyrir að bera saman Afríku og Ísland skulum við taka Zimbabwe sem dæmi. Zimbabwe var einu sinni kallað Brauðkarfa Suður-Afríku því svo feykinóg var til af mat í landinu að ekki þurfti að flytja inn matvöru. Alls staðar var gnægtin og matur var alls staðar enda gróðursælt og vel ræktað land (ég tek fram, VAR). Nánast enginn matur fæst í dag og dagshýra þeirra 20% sem hafa atvinnu dugar ekki fyrir brauði. Fólk sveltur. Zimbabwe var eitt sinn talið vera með eitt besta menntakerfi heims og spítalar landsins voru taldir afburða góðir, þeir bestu í allri Afríku og jafnvel á heimsmælikvarða. Almenna heilbrigðiskerfið var einnig afar gott. Hljómar þetta kunnuglega? Fáir spítalar eru opnir í dag og Cholerufaraldur hefur riðið yfir ákveðin svæði. Menntaða fólkið er löngu búið að flýja land í von um eitthvað betra. Það ganga fáir í skóla þar sem flestir eru of svangir og kennarar vilja ekki vinna því aðeins þriðjungur MÁNAÐARlauna kennaranna dugir fyrir brauðhleif!
Þetta er verk stjórnmálamanns og einræðisherra (og brjálæðings auðvitað, Mugabe). Aftur..ég endurtek...ég er ekki að bera saman Mugabe og stjórnmálamenn landsins....en hvað ef þeir hefðu sömu brjálæðislegu hugmyndir, sömu gróða- og valdafíkn...myndi þeir fara sömu leið? Hvað myndi þetta gerast hratt? Er ekki stigsmunur en ekki eðlismunur á? Það sem maður hefur séð í fjölmiðlum finnst mér oft minna á stjórnendur afrískra ríkja, leynd hvílir yfir aðgerðum, enginn vill segja neitt, enginn ber ábyrgð, ráðamenn komast upp með hvað sem er, hylmt er yfir mistök, enginn viðurkennir mistök, vinagreiðar eru endurgreiddir, þeir sem eiga að vera hlutlausir hóta öllu og öllum, sérhlífnin er algjör, mánaðarlaunin eru það sem meðalfólk fær á hálfu ári......ég hef lesið um svona áður og það var ekki Ísland.
Annað sem ég hef velt fyrir mér er örvænting fólks. Það er langt í að fólkið á Íslandi þurfi að svelta...en hvað ef enginn peningur er til fyrir mat? Hvað gerirðu? Hefur þú lesandi góður velt því fyrir þér? Hvað myndi fólk gera ef engar tekjur kæmu inn, ekki væri hægt að greiða reikninga, ekki hægt að kaupa mat, enga vinnu að fá og engin tækifæri í sjónmáli? Hversu langt þyrftum við að vera leidd....þannig að við yrðum með sama bænarsvipinn og fólkið sem réttir út hendurnar. Yrðum við alveg eins? Er langt í að við gætum hugsanlega þurft að búa í moldarkofa, heyra undir Dani og borða súran mat í öll mál? Hvert erum við komin á örvæntingarskalanum? Ég segi svona 5%. Sem er ekki há tala sem betur fer. Þetta er spurning um meira hungur, meira atvinnuleysi, minni menntun, meiri skuldir á hvern einstakling, meiri persónulegar skuldir einstaklinga, færri tækifæri, meiri spillingu. Ég minni aftur á Zimbabwe.
Ég bar þetta upp við Borgar bróður minn sem þekkir Afríku betur en flestir aðrir, bæði stjórnmál, hefðir og siði landsins. Hann var 100% sammála. Við erum öll eins....bara stigsmunur á okkur. Það er þess vegna sem það hræðir mig þegar við erum sögð vera Zimbabwe Norðursins. Hvað er langt í 10%, 20%.... 100% örvæntingu? Örugglega (og vonandi) langt en ég fór bara að pæla í þessu aðeins.
Aftur, ég tek fram að ég er ekki að leggja að jöfnu Afríku og Ísland, einungis að velta fyrir mér minni upplifun á báðum stöðum og þeirri tilfinningu sem ég fæ við að hafa talað við fólk sem virkilega á ekkert. Það er þessi réttlætistilfinning og örvænting, reiði, skilningsleysi, vonleysi, þreyta. Við könnumst öll við væg einkenni þessarra tilfinninga, sérstaklega frá og með október 2008. Kannski þarf bara nokkra kreisí menn til að kúga okkur í spað.....?
Ummæli
16. jan. 2009
ég tók þessu veseni nú bara létt áður en nú er ég orðin dáldið skellkuð !, :S
ég er svo saklaus sál að ég get ómögulegað ímyndað mér svona grimmilega spillingu ,, ég tárast bara .
16. jan. 2009
Frábært blogg Sigrún mín, takk fyrir mjög upplýsandi og áhugaverða hugvekju, fær mann til að hugsa aðeins lengra!
16. jan. 2009
Já , þú ert frábær penni Sigrún mín . Lýsingar þínar frá fjarlægum löndum eru mjög myndrænar og raunsannar. Við erum öll fólk, sem lifum á sama hnettinum en við svo ólíkar aðstæður. En hvað ef ..??
18. jan. 2009
Góður pistill. Haltu áfram að hamra „lyklaborðið meðan það er heitt.
20. jan. 2009
Sæl Sigrún! þetta er ótrúlega flott samlíking hjá þér, mig langar að skella þessu á heima síðuna mína með þínu leyfi, auðvitað vitna ég í heimildir. það skrifar ekki hver sem er svona flott blogg, þar af leiðandi getur fólk ekki sett eignarrétt sinn á þessa snilld.
Bkv GMG bloggar
20. jan. 2009
Sæl Guðrún
Alveg sjálfsagt og takk fyrir að spyrja :)
Kv.
Sigrún